Dr. Fatma Yurttaş ÖZCAN

Son günlerde Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) listelerinden milletvekili seçilen ve sonrasında partilerinden istifa ederek AK Parti’ye geçen milletvekillerinin varlığı ciddi tartışmalara yol açmıştı. Fakat 14 Ağustos’ta Aydın Büyükşehir
Belediye Başkanı ve Aydın’dan üç belediye başkanının CHP’den istifa ederek AK Parti’ye geçmeleri yine siyasi söylemde sık sık dile getirilen Güneş Motel Olayı’nı yeniden gündeme getirdi.

Peki, Güneş Motel Olayı ve bu olayın gerçekleşmesini hazırlayan koşullar nelerdi? Siyasi tarihimize kısaca baktığımızda cumhuriyetin ilanından sonra demokrasiye geçiş ve demokratikleşme çabaları olsa
da bu çabalar genellikle siyasi istikrarsızlıklar ve özellikle de askeri darbeler ve müdahaleler ile kesintiye uğramıştır. Bu müdahalelerden biri de 12 Mart 1971 Muhtırası ile yaşanmıştır. Muhtıra sonrası siyasi süreç askıya alınmış, genel seçimler ancak 14 Mart 1973’te gerçekleştirilerek yarışmacı siyasal sisteme tekrar geçilmiştir.

14 Mart 1973 genel seçimlerinden 12 Eylül 1980’e kadar devam eden süreç Türk
siyasi hayatı bakımından oldukça hareketli geçmiştir. Bu dönemde Türk siyasal
hayatının ana profilinin solda yükseliş ve sağda bölünme olarak kendini gösterdiği söylenebilir.

Bu dönemde 14 Ekim 1973 ve 5 Haziran 1977’de olmak üzere iki genel seçim yapılmıştır. Ancak 1973 ve 1977 genel seçimleri de kazananı olmayan seçimlerdir. CHP 1973 genel seçimlerinde %33,3, 1977 genel seçimlerinde ise %41,4 ile en çok oyu alan parti olsa da tek başına iktidara gelememiştir. Bu iki seçim sonrasında toplamda 7 ayrı hükümet kurulmuş ve zayıf koalisyon hükümetleri kısa sürede yıkılmıştır.

Bunlardan ilki 28 Ocak 1974-17 Kasım 1974 tarihleri arasında CHP ve Milli Selamet Partisi
(MSP) arasında kurulan Birinci Bülent Ecevit Hükümetidir. İkincisi, 17 Kasım1974-31 Mart 1975 tarihleri arasında kurulan Sadi Irmak Hükümetidir. Üçüncüsü, 31 Mart 1975-21 Haziran 1977 arasında Süleyman Demirel tarafından kurulan Adalet Partisi (AP), Milli Selamet Partisi (MSP), Milliyetçi Hareket
Partisi (MHP) ve Cumhuriyetçi Güven Partisi’ni (CGP) içine alan Birinci Milliyetçi Cephe Hükümetidir. Dördüncüsü, 21 Haziran 1977-21 Temmuz 1977 tarihleri arasında Bülent Ecevit
tarafından kurulan fakat meclisten güvenoyu alamayan İkinci Bülent Ecevit Hükümetidir. Beşincisi 21Temmuz 1977-5 Ocak 1978 tarihleri arasında yine Süleyman Demirel tarafından kurulan AP, MHP ve MSP’yi kapsayan İkinci Milliyetçi Cephe Hükümetidir. Altıncısı 5 Ocak 1978-12 Kasım 1979 tarihleri arasında CHP, CGP ve Demokrat Parti (DP) koalisyonu ile kurulan Üçüncü Bülent Ecevit Hükümetidir. Yedincisi ise 12 Kasım 1979-12 Eylül 1980 tarihleri arasında Süleyman Demirel tarafından kurulan azınlık hükümetidir.

Güneş Motel olayı da Üçüncü Bülent Ecevit hükümetinin kurulması esnasında
gerçekleşmiştir. 5 Haziran 1977 genel seçimleri sonrasında %41,4 gibi bir oy oranıyla en çok oyu alan CHP’nin koalisyon hükümeti kuramaması ve kurmak istediği azınlık hükümetinin de güvenoyu alamaması sol siyasi hareket
içerisinde ciddi bir sarsıntıya yol açtı. 11 Aralık 1977 tarihinde yapılan mahalli idareler genel seçimlerinde de CHP’nin oylarının artması AP içerisinde rahatsızlıklara yol açmış ve yılsonuna doğru AP’den 12 milletvekilinin istifa
etmesiyle hükümet mecliste azınlığa düşmüştür. Bülent Ecevit, AP’den istifa
eden 12 vekille dönemin CHP’li İstanbul Belediye Başkanı Aytekin Kotil’in organizasyonuyla Florya’daki Güneş Motel’de görüşmüştü. Bu vekiller, Oğuz Atalay, Mustafa Kılıç, Şerafettin Elçi, Mete Tan, Güneş Öngüt, Hilmi İşgüzar, Cemalettin İnkaya, Ahmet Karaaslan, Enver Akova, Tuncay Mataracı, Ali Rıza Septioğlu ve Orhan Alp’tir.

AP’den ayrılan vekillerin hükümet aleyhine gensoruyu desteklemeleri neticesinde 41.
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti düşürüldü. Cemalettin İnkaya bu gensoru görüşmelerinde oy vermedi. Böylece vekil sayısı 11’e düşmüştür. O nedenle bu olay Türk siyasi hayatında Güneş Motel Olayı ya da 11’ler Olayı olarak geçmektedir.

Bülent Ecevit, Oğuz Atalay’ın bakanlık teklifini reddetmesi sonrasında diğer 10 eski
AP’li vekile bakanlık vererek 5 Ocak 1978’de Üçüncü Bülent Ecevit Hükümeti’ni
kurmuştur. Fakat bu hükümet de çok uzun ömürlü olmamıştır. Fakat 1977 yılının
son günlerinde yaşanan bu olay yıllar geçse de hala gündemden düşmemekte, siyasiler tarafından sık sık dile getirilmektedir. Çünkü Türkiye’de siyasi partiler arasında bu tarz istifalar veya transferler artık adeta bir vaka-i
adiye haline gelmiştir.

 2018 yılında CHP’li 15 vekilin istifa ederek
İYİ Parti’ye geçmesi sonrasında AK Parti Sözcüsü Mahir Ünal “Yaşanan hadise bugünün Güneş Motel vakasıdır” demiştir. Yine Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da aynı
gelişme ile ilgili “Güneş Motel olayından
çok daha öte bir durum söz konusudur. Parlamentonun bu duruma düşmesi bizim
için gerçekten bir felaket”  diye beyanda bulunmuştur.

Son günlerde milletvekili ve belediye başkanı transferleri hız kazanmış gibi görünmektedir. Bunun en önemli nedenleri arasında AK Parti’nin anayasa değişikliğini referanduma götürmeden meclisten geçirmesi için 400milletvekilinin onayına ihtiyaç duyması, fakat koalisyon ortakları ile bu sayıya henüz ulaşamamış olması söylenebilir. Diğer bir neden olarak ise 31 Mart 2024 mahalli idareler genel seçimlerinden %37,77 oy oranıyla CHP’nin birinci parti olarak çıkması ve Ak Parti’nin %35,49 oy oranıyla yıllar sonra ikinci parti durumuna düşmesinin etkisini de göz ardı etmemek gerekmektedir.

Son dönemde yaşananlar tarihte nasıl isimlendirilecek şimdilik bilemiyoruz fakat Güneş Motel ya da 11’ler Olayı Türk siyasi hayatındaki iniş çıkışlar ve istikrarsızlıklar sürdükçe devam edecek gibi görünmektedir.